É un feito: a maior parte da poboación mundial vive en cidades. Mentres, seguimos pensando en termos dicotómicos: natural/artificial. Creo que non existe tal dicotomía. O ser humano non é máis que un outro elemento da evolución da vida sobre a Terra. Senón fora así para qué preocuparnos, para qué pensar de onde sacar a comida, a enerxía, qué nos importarían as enfermedades causadas por virus ou bacterias, o clima, as colleitas, a produción do oxígeno… Creo que un mundo plenamente artificial non deixa de ser un pesadelo utópico.
Si que hai un certo gradiente entre moi natural e pouco natural. E as cidades son pouco naturais, en termos xerais, dependen da biodiversidade e a enerxía exterior para ser habitables polos simios bípedos. Obviamente a moitos gustaríanos un mundo que tendera máis a naturalidade e con seguridade que nos gustaría pasar máis tempo en ambientes salvaxes, ou polo menos pouco humanizados. Pero como eso non pode ser – como decía, para a maior parte da poboación mundial- por qué desaproveitar a natureza que se cola polos nosos poros de artificialidade? Nas cidades temos insectos, prantas silvestres, fungos, bacterias, mamíferos e por suposto aves, a fracción máis observable de todos os vertebrados. Disfrutar da súa beleza e diversidade, de que nos guíen por procesos naturais próximos é unha gran oportunidade a carón da porta da casa.
Moitas especies aproveitan, con éxito precisamente, os hábitats artificiais e seminaturais que temos creado. Ónde vivirían os pardais se non houbera cidades e pobos? ónde os veloces e indómitos vencellos? e ónde poñerían os seus niños as anduriñas de cú branco? Hai mesmo cidades con tantas aves silvestres ameazadas que mesmo teñen a categoría de ZEPA (Zona de Especial Protección para as Aves)., tal é o caso de Almendralejo, en Extremadura.
Así que, disfrutemos das aves próximas e amosémoslles aos máis pequenos que vivimos acompañados.
As aves urbanas, como ben explica a miña amiga Martha Argel ofrecen unhas posibilidades extraordinarias para a educación ambiental. Nalgúns lugares como Cáceres mesmo teñen unha festa para elas e organizacións como o Grupo Naturalista Hábitat teñen interesantes iniciativas para coñecelas. Incluso protagonizan películas como Birders: The Central Park Effect ambientada en Nueva York, paradigma do urbano no século XX e tamén no XXI.
As aves urbanas teñen igualmente algunha aplicación directa interesante. Por exemplo, nos temos elaborado un atlas das aves da área urbana da cidade de Pontevedra e, unha vez feito, correlacionamos a riqueza de aves coa calidade de vida nesta área urbana: a maior número de especies, máis variedade de ambientes e máis calidade dos mesmos. As aves son consideradas frecuentemente como indicadores da calidade de vida, xunto, claro está, a outros moitos. Dende a páxina de descargas de HábitaQ SL podes acceder a descargar este traballo.
Aves en Santiago de Compostela 