Outras dúas especies

Actualizamos un chisco. Nos últimos meses dúas novas especies apareceron por Compostela.

Unha delas é a garzota (Egretta garzetta) -garceta común, Little Egret-. Onde ía aparecer máis que na “zona húmida” compostelana, no lago do Parque da Música a carón do Auditorio de Galicia?.

Egretta garzetta (Garzota, garceta común, Little Egret)

A outra especie apareceu nun sitio un tanto insólito.  Existe un “novo” polígono industrial en Compostela que aínda non está ocupado por completo, é o Polígono da Costa Vella. Estes descampados son bos hábitats para especies de áreas abertas como as labercas (Alauda arvensis) pero ademáis, nesta ocasión, quedou unha zona que se enchoupa de auga e que desenvolveu algo de vexetación heliofítica. Un hábitat pequeno e marxinal entre unha autovía e unha rúa do polígono que acolle, sorpresa, o rascón (Rallus acuaticus) -Water Rail-. Trátase dunha especie moi doada de escoitar, o seu son é moi característico, pero moi difícil de observar, por esa razón non poño foto da ave inda que si do seu fogar.

Actualizo logo a lista de aves de Santiago de Compostela que ascende xa a 115 especies.

Advertisement

Estorniños vs falcóns

Actualizo o blogue con algunhas observacións dos últimos meses.

Nada mellor que ir observar o durmidoiro de estorniños que hai en Compostela en compaña da miña filla pequena. Claramente é un espectáculo ao alcance de calquera xa que nin prismáticos son necesarios para aprezar a fabulosa coreografía dos estorniños, marioritariamente estorniños pintos (Sturnus vulgaris) que invernan entre nós e pronto voltarán ás súas áreas de nidificación en latitudes máis septentrionais. Por se fora pouco dous falcóns (Falco peregrinus) tratan de capturar algún para a merenda o que provoca a coreografía. O resumo é “é como o pilla pilla”. Disfrutádeo.

 

Novas especies!

Tras un parón de moitos meses, temos que dicir que en realidade non deixamos un só día de observar aves. Intensidade laboral e familiar dificultan poñer todo ao día.

Nesta ocasión retomamos a actividade comentado que hai dúas especies novas rexistradas en Santiago de Compostela.

A primeira, excepcional, é o picafollas bilistado (Phylloscopus inornatus) -mosquitero bilistado en castelán-, atopado polo amigo Xoán Diéguez. Esta especie ben merece algún comentario. Hai que dicir que se trata dunha especie que nidifica en Siberia. Si, estades a ler ben, en Siberia, no quinto pino, en bosques boreis. Ata non hai moitos anos era unha perfecta descoñecida en Europa Occidental, con moi limitados rexistros, máis aínda na península Ibérica. Porén algo cambiou nos últimos anos para a especie e comezou a ser unha especie habitual en diferentes puntos da península, tanto en paso migratorio como invernando que é o caso do exemplar atopado en Santiago de Compostela. Non está só, porque en Vigo, A Coruña, O Grove… acollen outros.

A “aparición” deste e outros exemplares  en cidades precisamente, amosa claramente o interese que ten seguir as aves que aparecen nas cidades.

A outra especie é unha gaivota, a cana (Larus canus). Non é particularmente común inda que tampouco é rara. No litoral sempre podemos atopar algún exemplar durante o inverno inda que este ano, precisamente, están a aparecer algunhas máis do habitual. E un pouco menos común que poidamos vela nunha cidade.

Así, o total de especies que podemos atopar na cidade ascende a 113 especies. Non está nada mal.  Aquí tedes a lista nova.

As andoriñas dos penedos

Pode haber aves rupícolas en Compostela? pois claro!. As aves rupícolas son aquelas que, basicamente, viven en ambientes rochosos, ben cantís, ben pelouros… Pois para estas aves a zona vella é como un gran complexo rochoso con cantís impresionantes que ven a ser a catedral, e moitos rincóns. Neste caso deixo un video de hai unhas semanas onde as andoriñas dos penedos (Ptyonoprogne rupestris) gozan duns raios de sol nin máis nin menos que no Concello. O seú número era bastante elevado, duns 50, que non está nada mal. Lembrade que estas andoriñas son as únicas que pasan todo o ano con nós, isto é, non van a África a invernar.

Velas no entorno da Catedral é, precisamente, moi sinxelo, simplemente hai que fixarse.

O cambio climático está na rúa

Noutras ocasións xa teño falado dos picafollas. Aquí podemos observar dúas especies en diferentes momentos do ano, inda que poidan coincidir algúns días; aquí podedes lembrar isto.

Pero nesta ocasión vou falar de algo un pouco máis insólito. Recentemente celebrouse en París o último cumio (seguro que non é o derradeiro) sobre o cambio climático. Ao mesmo tempo está en boca de todo o mundo o outono e o comezo de inverno que estamos a ter, con temperaturas excepcionalmente altas para a época, escasa precipitación e sen neve nas montañas. Toda estas condicións fan que unha especie invernante, común en todos os medios arborados, incluíndo no medio dunha rúa do ensanche compostelá, como o picafollas común (Phyllocopus collybita) -mosquitero común- teña un comportamento raro: cantar en pleno mes de decembro no medio dunha rúa, é dicir, un comportamento nupcial típico da primavera nos seus lugares de cría, non aquí, en plena invernada.  A cuestión é que non foi o único lugar. Pasou en Barcelona tamén, por exemplo. Nin tampouco é a única especie que nos está a advertir do que está a pasar: nalgunhas localidades galegas os lavancos (os parrulos) están a criar.

En definitiva, temos un problema gordo ao que non se lle pode apartar a vista nin o oído pois nos persegue mesmo polas rúas.

Que facer en decembro

O traballo e outras cousas mantéñennos lonxe das aves próximas e deste blog. Pero non por iso hai que pensar que non observamos aves en Santiago de Compostela.

O gabián (Accipiter nisus) – gavilán- : é unha rapina pequena e, aínda que común, poucas veces visible debido ao seu sixilo. É moi común en cidades con moitos parques e xardíns e así, nas últimas dúas semanas vímola dúas veces. Parece pouco pero non está mal para unha especie tan discreta. A primeira observación foi nas Brañas do Sar onde un bonito macho contemplounos camuflado entre as sombras dun salgueiro. A segunda observación foi, nin máis nin menos, dende o patio do cole das nenas; foi fugaz pois estaba de caza perseguindo a un grupo de lavandeiras brancas (Motacilla alba).

Un gabián en voo

 

O falcón (Falco peregrinus): xa temos falado moitas veces desta especie. Varias foron as ocasións en que o temos visto, unha delas, tamén dende o patio do cole ben cedo.

Os durmidoiros de lavandeiras brancas (Motacilla alba). Sorprendentes por moito que un os mire un ano tras outro. Ao serán hai que ir á praza de Galicia ou á de Vigo; nas escasas árbores que teñen durmen varios centos delas que se reparten o espazo urbano. Se cadra tamén vedes o falcón tratando de pillar algunha!

Unha especie nova e sorprendente

Hai un lugar que aínda non exploraramos a Loira, a Rubia e máis eu dende o punto de vista ornitolóxico. Trátase do Monte do Gozo. Antano… ben, un pouco esaxerado, hai uns poucos anos, era un lugar de celebración de concertos e eventos ao aire libre. Non foron poucos os concertos que alí gocei. Pero a día de hoxe o recinto permanece semiabandonado e onde antes había gradas agora hai mato. Unha gozada para os que nos gusta a natureza: ver como esta toma os espazos a nada que a man do home se descoide. No medio dese recinto hai un pequeno lago artificial que, obviamente tamén está abandonado; non é de grandes dimensións pero suficiente para atraer libeliñas, anfibios e aves entre outra fauna. Así que alí fomos mirar e, efectivamente, había unha especie nova. Trátase dun mergullón pequeno (Tachybaptus ruficollis) – zampullín chico, en castelán-. É unha pequena ave acuática cun certo aspecto de “parrulo” que seguramente pasa inadvertido por este motivo e, realmente, non é da familia dos parrulos. Nada e mergúllase con gran destreza na procura de pequenos animais acuáticos dos que se alimenta. O seu tamaño é pequeno  e, en verán de vivas cores. Velaí a foto

Como xa teño comentado noutras ocasión, en Compostela, non hai un gran humidal que aporte biodiversidade en xeral ao noso entorno, nin aves de xeito particular, pero temos o lago do Parque da Música do que xa teño falado e, agora, este para considerar.

Actualizamos así a lista das aves da cidade co bonito número de 111 especies!

Aproveita o tempo

Hai tempo que non actualizo o blog por falta de tempo. Agora ben, nestes días dánse unha serie de circunstancias que fan deles un momento realmente bo para observar aves en todas partes e tamén nas cidades.

Unha das cousas que máis sorprende aos que se aproximan por primeira vez á observación de aves é que isto das aves non só consiste en observar senón tamén en escoitar. As aves poden emitir moitos sons característicos de cada especie, tanto que serven para diferenciar especies entre si. Os cantos danlle  ás aves un atractivo definitivo. Ademais en lugares con moita vexetación e, polo tanto, pouco permeables á vista a identificación as aves polo seu canto é fundamental para saber que especies hai nun lugar concreto e cantos individuos de cada especie; é unha ferramenta fundamental en ornitoloxía.  Agora ben, diferenciar os cantos pode ser difícil. Si, admitámolo! hai persoas con un talento singular para os cantos dos paxaros. Pero, normalmente, debemos aplicarnos no traballo se queremos dominar esta habilidade.

Estes días son ideais porque coinciden varias circunstancias. Por un lado o incremento da temperatura, o soliño e os días máis longos disparan a primavera e polo tanto o canto das aves e, por outro lado, as árbores aínda non botaron as follas polo que permanecen durante uns días cun aspecto invernal. Así que é moi doado ir a calquera lugar, e localizar moitas diferentes especies ben coa vista ben polo canto e ter a posibilidade de realizar estupendas observacións ao tempo que escoitamos cantar a especie en concreto. Sen dúbida é o mellor xeito de aprender: é unha boa idea reforzar, logo, os coñecementos adquiridos con gravacións ou vídeos.

Deste xeito, nunha pequena carballeira case no centro da cidade e rodeada de rúas con persoas e edificios escoitamos e observamos varias especies en minutos mentres gozamos do sol: os páridos máis comúns como o ferreiriño negro (Periparus ater), o ferreiriño real (Parus major), o ferreiriño azul (Cyanistes caeruleus), e o ferreiriño rabilongo (Aegithalos caudatos); o gabeador común (Certhia brachydactyla), o pimpín (Fringilla coelebs), o xirín (Serinus serinus), a estreliña riscada (Regulus ignicapilla), o paporrubio (Erithacus rubecula), o merlo (Turdus merula), pombos (Coumba palumbus), as cornachas (Corvus corone), etc.

E son estas especies, precisamente, as máis comúns en medios forestais no norte da península Ibérica. Unha pequena clase práctica a carón de casa e pasamos a outro nivel de coñecemento.

Por se non fose pouco, a ausencia de follas nas árbores permítenos localizar doadamente niños de aves que, as veces, son realmente voluminosos como os das pegas (Pica pica) -urracas-. 

A qué estades agardando? Nuns días as condicións cambian!

Paxaros carpinteiros

Hai quen pensa, e non é un chiste, que os paxaros carpinteiros son uns paxaros que viven nos debuxos animados, concretamente no “paxaro tolo”. Pois non, existen, viven con nos e ademais son moi interesantes. Se hai bosques, hai paxaros carpinteiros. E digo bosques, non cultivos de árbores. Agora ben, hai especies que son moi esixentes coa calidade do bosque, isto é a súa estrutura e idade, especialmente. Hai especies menos esixentes.

E como sabemos, a estas alturas, en Santiago de Compostela si que hai boas, inda que forzosamente pequenas, representacións de bosques. Así que algún paxaro carpinteiro imos atopar en plena cidade, concretamente a especie que imos atopar é o peto verde (Picus sharpei) –pito real, en castelán-.

Aquí vemos un peto verde voando sobre un parque compostelano

Se alguén nunca viu un peto verde, recomendo intentalo, non é difícil. Realmente é verde, ademais de ter outras cores como o vermello moi chamativas. Hai que dicir que é dos menos esixentes de todos os paxaros carpinteiros en canto á calidade do hábitat o que lle permite estar presente en varios parques e xardíns da cidade e, xa non digamos, na periferia arborada, inda que non sexa de moita calidade. Esta flexibilidade ecolóxica quizais veña determinada por unha característica: os petos aliméntasen nas árbores, nos troncos e polas, pero o peto verde, ademais, é capaz de facelo no chan. E é así como o podemos observar nalgúns parques, no chan.

Nota para recén iniciados: o voo dos paxaros carpinteiros é moi característico, é ondulado, bate un pouco as ás, sube, logo as prega e descende. É unha boa pista.

Charla sobre as aves de Santiago de Compostela

O próximo día 4 de outubro ás 17 h. estaremos no CIAC (Centro de Interpretación Ambiental de Compostela) no parque de Belvís falando sobre as aves xustamente de aquí, de Santiago de Compostela).  Podédesvos apuntar no FB do CIAC, seguilos por Twiter, etc.